Ruh sağlığı, tıpkı fiziksel sağlık gibi yaşam kalitesinin temel taşlarından biridir. Ancak birçok kişi, ekonomik nedenlerle profesyonel destek almaktan çekinmekte ya da tamamen vazgeçmektedir. Psikolojik sorunlar, zamanında ve uygun müdahale ile çözülebilirken; ihmal edildiğinde kişinin işlevselliğini, ilişkilerini ve genel sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Peki, psikolojik destek almak için mutlaka yüksek ücretler mi ödemek gerekir? Elbette hayır. Türkiye’de birçok kurum ve kuruluş, bireylere ücretsiz psikolog desteği sağlamaktadır. Bu destekler, belediyelerden üniversitelere, kamu hastanelerinden sivil toplum kuruluşlarına kadar geniş bir yelpazeye yayılmıştır.
Bu yazıda, ücretsiz psikolog hizmeti sunan kurumları, başvuru yollarını, şartları ve hizmet kapsamlarını detaylı şekilde inceleyeceğiz.
1. Devlet Hastaneleri ve Sağlık Kuruluşları
a) Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Psikologlar
Türkiye’de birçok devlet hastanesinde, Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinde (TRSM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) psikologlar görev yapmaktadır. Bu kurumlarda verilen psikolojik destek hizmetleri SGK kapsamında ücretsizdir.
Nasıl Randevu Alınır?
- MHRS (Merkezi Hekim Randevu Sistemi) üzerinden psikolog veya psikiyatri uzmanı seçilerek randevu alınabilir.
- Aile hekiminiz aracılığıyla yönlendirme yapılabilir.
Hangi Hizmetler Verilir?
- Ruhsal değerlendirme
- Psikoeğitim
- Destekleyici görüşmeler
- Bazı merkezlerde grup terapileri
Not: Bazı hastanelerde psikolog randevuları sadece psikiyatri yönlendirmesi ile verilmektedir.
2. Belediyelerin Psikolojik Danışma Merkezleri
Büyükşehir, il ve ilçe belediyeleri; sosyal belediyecilik anlayışı doğrultusunda vatandaşlara ücretsiz psikolojik danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Bu hizmetlerden yararlanmak için o il/ilçede ikamet ediyor olmanız yeterlidir.
Hizmet Veren Bazı Belediyeler ve Uygulamalar
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) – Psikolojik Danışmanlık Hizmeti
- İBB Kadın ve Aile Hizmetleri Müdürlüğü, çocuk, ergen, yetişkin ve ailelere yönelik destek sunar.
- Online ya da yüz yüze randevu sistemine sahiptir.
- Hizmet noktaları: Psikolojik Danışma Merkezleri, Kadın Dayanışma Merkezleri, Mobil Psikososyal Destek Birimleri
Ankara Büyükşehir Belediyesi (ABB) – Psikolojik Destek Hattı
- Alo 153 üzerinden randevu alınabilir.
- Sosyal Hizmet Daire Başkanlığı bünyesinde uzman psikologlar görev yapar.
- Kriz müdahalesi, danışmanlık ve yönlendirme hizmeti sağlanır.
İzmir Büyükşehir Belediyesi – Eşrefpaşa Hastanesi Psikoloji Birimi
- Psikologlar tarafından bireysel görüşmeler yapılır.
- Özellikle düşük gelirli vatandaşlara ulaşmayı amaçlar.
Diğer Belediyeler:
- Eskişehir, Mersin, Gaziantep, Diyarbakır, Antalya, Kayseri gibi birçok şehirde benzer hizmetler vardır.
Belediyelerin web sitelerinde “sosyal hizmetler” veya “psikolojik destek” bölümlerinde randevu sistemi yer almaktadır.
3. Üniversite Psikolojik Danışma Merkezleri (PDR)
Üniversitelerin Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) bölümleri, hem öğrenciler hem de zaman zaman kamuya açık olacak şekilde psikolojik destek sağlar. Bu merkezler, genellikle Psikolojik Danışma ve Rehberlik Uygulama ve Araştırma Merkezi (PDR-M) olarak adlandırılır.
Hizmet Alanları:
- Öğrenci danışmanlığı (sınav kaygısı, uyum problemleri, akademik stres)
- Aile ve ilişki danışmanlığı
- Grup çalışmaları ve atölyeler
Öne Çıkan Üniversiteler:
- Boğaziçi Üniversitesi – BÜREM
- ODTÜ – PDRM
- İstanbul Üniversitesi – PDR Uygulama Merkezi
- Ankara Üniversitesi – Ruh Sağlığı Merkezi
- Ege Üniversitesi – Danışmanlık ve Rehberlik Merkezi
Bu merkezlerde hizmet verenler, yüksek lisans/doktora öğrencileri ve süpervizör psikologlardır.
4. Sivil Toplum Kuruluşları ve Dernekler
Birçok STK, özellikle travma, afet, savaş, kadına şiddet, çocuk istismarı, göçmenlik gibi özel durumlar yaşamış bireylere yönelik ücretsiz psikolojik destek sunar.
Başlıca STK’lar:
Türk Psikologlar Derneği (TPD)
- Afet, kriz ve savaş gibi durumlarda gönüllü psikologlarla destek sağlar.
- Deprem, yangın gibi olaylar sonrası kriz destek hattı oluşturur.
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı
- Şiddet gören kadınlara ücretsiz psikolojik destek ve hukuki danışmanlık sunar.
Hayata Destek Derneği
- Özellikle göçmenler, mülteciler ve afet mağdurlarına yönelik psikososyal destek sağlar.
- Mobil destek birimleriyle sahada da hizmet verir.
KADEM ve KAMER
- Kadınlara yönelik psikolojik danışmanlık, sosyal destek ve hukuki hizmet sunar.
UNICEF ve Kızılay Ortak Projeleri
- Özellikle çocuklara ve gençlere yönelik grup çalışmaları, oyun terapileri ve kriz müdahalesi sağlar.
5. Üniversite Öğrencileri İçin Online Ücretsiz Psikolojik Destek
Pandemi sonrası yaygınlaşan bir diğer uygulama da online psikolojik danışmanlık hizmetleridir. Birçok üniversite, öğrencilere yönelik online randevu sistemi oluşturmuş ve Zoom, Google Meet gibi platformlar üzerinden ücretsiz destek sağlamaya başlamıştır.
Bazı Uygulamalar:
- YÖK destekli dijital psikolojik danışma ağları
- Üniversite öğrenci işleri portallarında çevrimiçi başvuru formları
- Üniversite danışma hattı ve rehberlik servisi
6. ALO 183 Sosyal Destek Hattı
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sunulan bu hat, hem bilgi verir hem de gerekli durumlarda psikolog desteği sağlar. Özellikle aile içi şiddet, çocuk istismarı, bağımlılık gibi alanlarda yönlendirme ve destek sunar.
- Telefon: 183 (7/24 ücretsiz)
- Hizmetler: Acil müdahale, yönlendirme, psikososyal destek, sosyal hizmet başvuruları
- İnternet sitesi: https://alo183.aile.gov.tr/
7. E-devlet Üzerinden Başvurulabilecek Hizmetler
2024 itibarıyla e-devlet sistemi üzerinden bazı sosyal hizmet başvuruları ve psikososyal destek talepleri yapılabilmektedir. Bunlar arasında:
- Sosyal Yardım Başvuruları
- Aile Danışmanlığı Başvurusu
- Psikososyal Destek Hizmeti Talebi
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) da bu süreçlerde devreye girer.
8. Psikoloji Fakültelerinin Uygulama Merkezleri
Psikoloji bölümlerine bağlı bazı uygulama merkezleri, psikoloji öğrencilerine staj ve süpervizyon imkânı sağlamak amacıyla halka ücretsiz veya çok düşük ücretle danışmanlık hizmeti sunar.
- Terapi süreci, süpervizör akademisyenler tarafından denetlenir.
- Danışan mahremiyeti yasal çerçevede korunur.
Sık Sorulan Sorular
1. Ücretsiz hizmet almak için gelir belgesi gerekir mi?
Hayır, çoğu kurum herhangi bir gelir beyanı istemez. Ancak bazı sosyal hizmet merkezleri, ihtiyaç sahibi olduğunuza dair belge talep edebilir.
2. Ne kadar süre destek alabilirim?
Genellikle 4-10 seans arası ücretsiz destek sunulur. Uzatılması gereken durumlarda sosyal hizmet uzmanı değerlendirmesi ile süreç yenilenebilir.
3. Hangi konular için başvurabilirim?
Depresyon, kaygı, yas, sınav kaygısı, travma sonrası stres, iletişim problemleri, aile içi şiddet, çocuk gelişimi gibi çok geniş bir yelpazede destek sağlanır.
Psikolojik destek almak, lüks değil, temel bir ihtiyaçtır. Türkiye’de sosyal devlet anlayışıyla sunulan çok sayıda ücretsiz psikolojik hizmet seçeneği, ekonomik engeller nedeniyle destek alamayan bireyler için büyük bir avantajdır. Belediyeler, devlet kurumları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları sayesinde ruh sağlığı hizmetlerine erişim her geçen gün daha da yaygınlaşıyor.
Bu kaynaklardan yararlanmak, yardım istemenin bir zayıflık değil, güç olduğunu kabul etmenin ilk adımıdır. Ruhsal iyilik halinizi ertelemeyin; size en yakın ücretsiz psikolojik destek merkezine ulaşın.