1. Eğitim ve Mezuniyet Yolu
- Psikolog:
- Üniversitelerin Fen‑Edebiyat Fakülteleri veya benzerlerinde yer alan Psikoloji lisans programından mezun olur.
- Klinik psikolog olabilmek için genellikle yüksek lisans veya doktora düzeyinde klinik psikoloji eğitimi alması gerekir.
- Psikolojik Danışman:
- Eğitim Fakültesi’ne bağlı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık (PDR) gibi bölümlerden mezun olur.
- Eğitim odaklı, rehberlik ve danışma becerileri üzerine yapılandırılmış bir eğitim alır.
2. Yetkinlik Alanları ve Uygulama Sınırları
- Psikolog:
- Ruhsal bozuklukların tanı ve tedavisinde terapi uygulayabilir (örneğin: depresyon, anksiyete, travma).
- Psikolojik test uygulayabilir, değerlendirebilir ve terapi süreçlerini yönetebilir.
- Sadece psikiyatristler ilaç yazabilir; psikologların böyle bir yetkisi yoktur.
- Psikolojik Danışman:
- Psikopatolojik bozuklukların tedavisinde doğrudan rol almaz. Daha çok bireylerin yaşam becerilerini, akademik ve sosyal uyumlarını destekler.
- Sınırlı test uygulayabilir; teşhis koyma veya klinik terapi yetkisi genellikle bulunmaz.
3. Çalışma Ortamları ve Yaklaşımlar
- Psikolog:
- Çalışma alanları arasında hastaneler, klinikler, üniversiteler, araştırma merkezleri ve özel ofisler yer alır.
- Klinik terapiler (örneğin CBT, EMDR, psikodinamik terapi) ve psikometrik testler yapabilir.
- Psikolojik Danışman:
- Okullar, üniversiteler, rehberlik merkezleri, eğitim kurumları, bazı klinikler gibi ortamlarda çalışır.
- Danışmanlık yaklaşımıyla, bireylerin sorun çözme becerilerini geliştirmeye odaklanır.
4. Yaklaşım Türü ve Yaklaşımsal Farklılıklar
- Psikolog:
- Derinlemesine terapi teknikleriyle çalışır; psikoterapi eğitimleri almış klinik psikologlar bu konuda yetkilidir.
- Psikolojik Danışman:
- Destekleyici ve yönlendirici bir danışmanlık yaklaşımı benimseder. Danışanın kendi çözümünü bulmasına yardımcı olur, genelde yapılandırılmış, kısa süreli süreçler yürütülür.
5. Yasal ve Etik Düzenlemeler
- Psikologlar, ruh sağlığı alanındaki uygulamalarında daha sıkı yasal düzenleme ve denetim altındadır.
- Psikolojik danışmanlar da etik kurallara uymak zorundadır ancak mesleki uygulamalarının sınırları daha nettir ve genelde daha esnek düzenlemelere tabidir.
6. Hangi Durumda Hangi Uzman Tercih Edilmeli?
| Durum / İhtiyaç | Önerilen Uzman |
|---|---|
| Depresyon, travma, ruhsal bozukluk şüphesi | Psikolog (terapi yetkili) |
| Kariyer, akademik planlama, yaşam becerileri | Psikolojik Danışman |
| Stratejik yaşam sorunları, kişisel gelişim | Psikolojik Danışman |
| Klinik değerlendirme, psikometrik testler, terapi | Psikolog |
Çünkü ruhsal bozukluklar ve terapi gerektiğinde psikolog, yaşam sorunlarının rehberlik düzeyinde çözümü gerekliyse psikolojik danışman daha uygun olabilir.
Kim Ne Zaman?
- Psikolog, psikoterapi ve klinik müdahale gerektiren durumlarda (depresyon, kaygı, travma, ruhsal rahatsızlıklar) en doğru tercih.
- Psikolojik Danışman, yaşam koçluğu, kariyer ya da akademik rehberlik, stres yönetimi gibi alanlarda destek almak isteyenlere güç kazandıran bir rehberlik sağlar.